Publicaties

Skip Navigation Links.
Recent verschenen
Collapse per documenttypeper documenttype
Expand per Unitper Unit
Expand per Clusterper Cluster

Zoeken naar publicaties:
Beperk het zoeken tot de velden:

ECN publicatie:
Titel:
Verbruiksanalyse glastuinbouw [NDS 96-004]
 
Auteur(s):
Boot, H.
 
Gepubliceerd door: Publicatie datum:
ECN Beleidsstudies 1-2-1996
 
ECN publicatienummer: Publicatie type:
ECN---96-004 Boek(hoofdstuk)
 
Aantal pagina's: Volledige tekst:
17 Download PDF  (128kB)

Gepubliceerd in:.

Samenvatting:
Verreweg de belangrijkste subsector (wat betreft energieverbruik) inde Landbouw en Visserij is de glastuinbouw, met ca. 80% van het energieverbruik van de totale sector een zeer sterk gezichtsbepalende subsector. Voor deze glastuinbouw, met een jaarverbruik van ca. 137 PJ, worden een aantal voorbeelden van verbruiksanalyses gepresenteerd.

Voor een analyse van het energieverbruik is een onderzoeker meestal vooral geïnteresseerd in trends. In de sectorstudies is een tijdspanne van 10 jaar gehanteerd, maar gelet op de verschuivingen en veranderingen in de landbouwsector is voor een aantal gegevens zelfs tot 1980 teruggegaan. De onderstaande grafiek geeft het energieverbruik voor de glastuinbouw weer, gedifferentieerd naar de 'segmenten' glasgroente, glasbloemen en potplanten. Vervolgens komt natuurlijk de vraag op waardoor dit verbruik nu eigenlijk bepaald wordt; welke factoren spelen een rol bij dit energieverbruik? Dit is voor de glastuinbouw een complex geheel.

  • In eerste instantie speelt natuurlijk de omvang van het areaal; het aantal vierkante meters verwarmd kasoppervlak heeft zich in de loop der jaren uitgebreid van 8800 ha tot 10300 ha. Een energieverbruik per meter kasoppervlak geeft hierdoor al een beter beeld van de ontwikkeling van de energie-intensiteit dan een 'kaal' energieverbruikscijfer.
  • Daarnaast speelt de keuze van het gewas en de teeltperiode een belangrijke rol; een komkommer in februari verbruikt nu eenmaal meer warmte dan een anjer in mei. De invloed van dit zogenaamde 'teeltplan' is helaas niet te vertalen naar een landelijk overall correctiecijfer.
  • Ten derde belangrijke grootheid, het buitenklimaat, is wel te verdisconteren. Door de verbruikscijfers te corrigeren met behulp van graaddagenrelaties, kan een beeld worden verkregen van de ontwikkeling van de energieintensiteit, onafhankelijk van klimaatinvloeden.
Naast de areaal- en klimaatinvloeden kan een energieverbruikscijfer ook gerelateerd worden aan de variaties in de productie van een sector. Daarbij wordt er gebruik gemaakt van een relatie tussen energieverbruik en fysieke productie, en energieverbruik en toegevoegde waarde. Het idee hierachter is dat de toegevoegde waarde van een product iets zegt over de kwaliteitsontwikkeling van een product, hoewel dit gegeven natuurlijk ook conjunctuurgevoelig is. Een relatie tussen fysieke productie en toegevoegde waarde geeft daardoor ook weer inzicht in het investeringsklimaat en daarmee het innovatievermogen van een sector.

De fysieke productie van de glastuinbouw bestaat uit een zeer groot aantal producten, dat varieert van aardbeien tot fresia's. Daarom wordt bij de berekening van de fysieke productie uitgegaan van de financiële opbrengst (de omzet) aan glastuinbouwproducten, die daarbij aangepast worden voor prijseffecten. Het pakket aan glastuinbouwproducten is namelijk continu aan verandering onderhevig. Daarnaast kunnen producten in bepaalde perioden van het jaar meer opbrengen dan in andere perioden. Hierdoor zou een wijziging van de periode van afzet (vgl. wintersla) ten onrechte invloed hebben op de prijsmutatie en daarmee op de fysieke productie. Om dit te voorkomen berekent het Landbouw-Economisch Instituut (LEI-DLO) een jaarlijkse prijsmutatie, waarmee de financiële omzet wordt gecorrigeerd. Deze prijsmutatie wordt bepaald op basis van maandcijfers per product, en wordt voor de totale glastuinbouw gerelateerd aan het productenpakket van het voorafgaande jaar. Op deze manier is het mogelijk om de productiviteit van de glastuinbouw uit te drukken in een omzetcijfer dat onafhankelijk is van prijseffecten.

Al met al zijn er in de glastuinbouw dus een viertal invloedsfactoren te onderscheiden:
  • fysieke productie (productie volume-effect)
  • omvang areaal (areaaleffect)
  • buitenklimaat (klimaateffect)
  • teeltplan.
Hiervan zijn alleen de eerste drie factoren in een getal uit te drukken.

In de analyse is het energieverbruik in de glastuinbouw, met als basisjaar 1983, uitgewerkt met betrekking tot respectievelijk productie(volume)-effect, areaaleffect en klimaateffect. Hiermee kon de stijging in het energieverbruik van 1983 tot op heden (van 100 naar 180%) vrijwel volledig kan worden verklaard uit de toename van de productie (volumina; van 100 naar 170%). Optredende kleine variaties (bijv. piek in 1991) rond deze globale stijgende trend lijken goed te verklaren te verklaren aan de hand van klimaateffecten. Indien echter ook de periode 1980-1983 in de analyse wordt betrokken, dan blijken de trends minder goed verklaarbaar. De sterke daling in het energieverbruik die in de periode 1980-1983 blijkt te zijn opgetreden, kan eigenlijk niet verklaard worden aan de hand van het verloop van productie-, areaal- of klimaateffecten. Er blijkt nog een andere parameter aanwezig te zijn die van grote invloed is op het energieverbruik in de sector: de energiekosten, of preciezer, de aardgasprijs. De daling van het energieverbruik in de jaren 1980-1983 blijkt precies synchroon te lopen met de stijgende gasprijs. De tuinders lijken zich dus zeer goed bewust van de mogelijkheid om hun energieverbruik te beïnvloeden, bijvoorbeeld door hun teeltplan aan te passen. Daarnaast zijn met name in deze periode een groot aantal maatregelen voor energiebesparing genomen (schermen). De daling van het energieverbruik in de periode 1980-1983 blijkt overigens grotendeels permanent; ook nadat de energieprijzen weer terug zijn op het oude niveau, blijkt het energieverbruik niet in dezelfde mate weer toe te nemen. De stijging die na 1983 weer optreedt wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een toenemende productie.


Terug naar overzicht.